Từ khi HIV mọc lần đầu vào năm 1920, cho tới nay chúng ta vẫn chưa tìm được cách chữa bệnh hiệu quả đối với loại virus này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Hiện giờ, các nhà khoa học đã có nhiều thành tựu trong việc tạo ra những liệu pháp điều trị tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác bệnh lý và giúp tuổi thọ bệnh nhân kéo dài hơn.
Tới giờ chúng ta vẫn chưa có một phương pháp trị bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Nhưng, thật sự tới giờ chúng ta vẫn chưa có một cách chữa bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi thân thể một khi chúng đã xâm nhập hiệu quả. Vì sao lại như thế? Bí mật nào gây nên sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự phát triển như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của virus
ADN của HIV sẽ được dùng tại điển hình tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của virus.
HIV gây AIDS bằng cách chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu rất quan trọng của cá thể người là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện những tác nhân ngoại lai nguy hại, và đưa ra đáp ứng miễn dịch thích hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần vì HIV khiến cho thân thể mất đi nguy cơ tự bảo vệ với các loại vi khuẩn và virus khác. Sau cùng bệnh nhân sẽ chết bởi nhiễm những bệnh lý thời cơ mà vốn dĩ chẳng mấy nguy hiểm ở người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được sử dụng do phổ biến tế bào chủ để tổng hợp những thành phần của vi rút. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để những virus mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây lan lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được điều trị thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời gian trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho tới khi chết là từ 1-2 ngày.
Tuy nhiên không chỉ đơn giản có vậy...
Tình trạng HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm phương pháp nhận biết những tế bào có biểu hiện bệnh và tiêu diệt chúng trước khi vi rút kịp phát tán.
Thế nhưng khá tiếc, điều này là không thể - hoặc chưa thể. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay. ADN của virus trong chúng - gọi là provirus - tồn ở tại trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay virus mới nào. Do đó, biểu hiện của những tế bào T bị bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Những thuốc kháng retrovirus hiện tượng được chữa bệnh kết hợp đúng có thể ngăn sự lây nhiễm HIV sang các tế bào mới. Nhưng chúng không khả năng nhận biết và hệ lụy đến các tế bào bệnh tiềm ẩn. Người bệnh khi được áp dụng những loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình xuất phát AIDS và có một đời sống bình thường. Thế nhưng, họ sẽ phải duy trì việc dùng thuốc, tại thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Hiện tượng việc chữa trị bị gián đoạn thì vi rút HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và bệnh sẽ phát triển trở lại như trước thời điểm được sử dụng thuốc.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có khả năng tồn ở trong thời kỳ khá dài, đó là vì những tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân tạo nên bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có thể ghi nhớ thông tin mầm nhóm bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi cơ thể bị nhiễm lại tác nhân đó, những tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có thể tồn tại trong thời gian rất dài, đó là vì những tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Các tế bào "nhớ" có thể tồn tại hàng chục năm trong cá thể người, nhưng khổ nỗi những tế bào chứa provirus cũng thế. Bởi hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm bệnh cũ nào đó xâm nhập, các tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cơ thể.
Đến lúc virus thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một cách hoàn hảo, đủ để bệnh lý phát tác nặng rồi.
Và các tia sáng phía cuối đường
Cho đến nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã chữa trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - bệnh nhân HIV đầu tiên trong lịch sử được điều trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được chữa trị một bệnh lý khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng biện pháp hủy đi những tế bào miễn dịch của cơ bản mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự thường mọc trở lại của virus HIV.
Bệnh nhân Timothy Ray Brown.
Đây có khả năng được xem như một "tia sáng" trong công cuộc chữa bệnh HIV, tuy nhiên thực ra cách chữa trị trên vẫn đầy may rủi và chưa nguy cơ áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực chữa trị tương tự sau đó ở những người bệnh khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không nhận thấy thấy HIV dù qua thời kỳ dài vẫn không đồng nghĩa cá thể người đã hoàn toàn sạch bệnh lý, bởi thể tồn ở ẩn của loại vi rút này.
Dẫu vậy, trường hợp của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng phần lớn các liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét